Protestanlık ve Burjuvazi nereden ortaya çıktı?

Bir Alman, seksen yıl önce beş ciltlik bir kitap yazmış. Burada onun özetini birkaç cümleyle arz edeceğim.

Protestanlık, “İslamileşmiş Hıristiyanlık”tan ibarettir. Yani İslami görüşle tanışmanın etkisiyle İslami düşünüşü, İslam’ın dünya algısını ve İslami dünya görüşünü alan ve fakat Hıristiyan kalan Hıristiyanlık. Tıpkı şunun gibi: bugün birçok Müslüman vardır, Avrupa’ya gider, orada modern öğrenim görür ve Avrupai bakış açısını ve bilimsel bakış açısını edinir, fakat aynı zamanda dinini muhafaza eder, ancak dinini modern Avrupai algıyla tahlil eder. Avrupa’da Katolik mezhebi İslam toplumuyla temas ve tanışmanın etkisiyle İslamileşmiştir. Yani İslam toplumunun bu aydın kesime kazandırdığı uyanış ile birlikte bu aydın kesim, kendilerine egemen durumdaki geri kalmış dini düzene “protest” ve itiraz eder.

İslam’da ne vardır? İki şey: birincisi şu ki kilise adında resmi bir kurum yoktur, bilakis dini özgürlük ve bireysel içtihat vardır. İslam’da buyruklar yayınlamak ve nasıl düşünüleceğini belirlemek için yukarıda bir yer yoktur. İkincisi şu ki İslam’da âlim vardır, ama ruhani yoktur.

İslam’da dini, fikri, akli, sanatsal, toplumsal ve felsefi direktiflerin yayınlandığı bir yer yoktur. Öte yandan fikri ve dini merkeziliğin ve istibdadın bulunmadığı İslam toplumunda siyasi temerküz(bir yerde toplanma-bkz.buradan) ve merkezilik vardır. Avrupa siyasi merkeziliği İslam toplumundan almış ve siyasi adem-i merkeziyet demek olan feodaliteyi yok etmiştir. Avrupa, fikri, dini ve bireysel adem-i merkeziyeti, mollanın dini merasimlerdeki aracılığı olmaksızın bireyin özgür içtihadını ve tanrıyla özgür irtibatını, bireysel dini özgürlüğü İslam’dan aldı ve tanrı ile insanlar arasında aracı ve vasıta olan kilisenin kanuni, hukuki ve örgütsel resmiyetine itiraz etti. Bu yüzden sonradan yeni çağda milli hükümetlerin siyasi merkeziyeti meydana gelir, nasyonalizm meydana gelir. Feodalite ortadan kalktı, kilise ortadan kalktı, fikri ve dini özgürlük ve çoğulculuk ve dini araştırma özgürlüğü meydana geldi.

kaynakça;

Şeriati, A. (2012). Yeni Çağın Özellikleri. Ankara: Fecr Yayınları. (s.109-110)