Web sitesi inşası ya da Kanun hazırlamak; ortak nokta " öngörülemezlik "

Merhabalar arkadaşlar.

Başlık biraz alakasız gelmiş olabilir. Okumayı bir kenara bırakıp hızla uzaklaşmadan önce lütfen zaman tanıyın :)

Zevkli ve ilginç birkaç şey karalayacağım.

Ben bu öngörülemezlik ve dolayısıyla mecburen zamana ve geri bildirimlere bırakma yöntemine bayılıyorum diyebilirim. 

Bu ne anlama geliyor? Ne demeye çalışıyorum?

Öngörülemezlik, sizin de bildiğiniz gibi neler olacağını, nelere ihtiyaç duyulacağını, ne gibi önlemler alınabileceğini önceden kestirememe durumudur. 

Bu duruma tahminimce en çok bir web sitesi inşasında bir de kanun koyucuların kanunu oluşturma aşamasında rastlanıyordur.

Web sitesi tasarlarken, etkileşimli bir site tasarlıyorsanız site sizin öngördüğünüzden çok fazla şeye gebedir. Mesela bir e-ticaret sitesi oluşturuyorsunuz diyelim. 

Siz siteyi olmasını istediğiniz şekilde tasarlarsınız. Görsellikler vs hepsi yerli yerindedir. Daha sonra siteyi kullanıma açarsınız. Üyeleriniz sitede işlem yapmaya başladığı zaman geri bildirimler de akmaya başlayacaktır. 

Onlar siteyi kullanırken bazı aksaklıklara, hatalara, zorluklara kısacası değiştirilmesi veya düzeltilmesi gereken onlarca farklı şeye dikkat çekeceklerdir. Siz aslında siteyi tasarlarken her şeyi öngördüğünüzü ve en optimum seviyede bir site meydana getirdiğinizi düşünürsünüz. 

Ancak öyle olmadığını ve aslına bakarsanız bunun yakın zamanda da öyle olamayacağını bilmemiz gerekiyor. Çünkü eski deneyimlerimizden ne kadar not alırsak alalım, ne kadar özenli ve dikkatli olursak olalım, iş icraata geldiği zaman kaçınılmaz bir durum ortaya çıkıyor, öngörülemezlik. 

Bazen farkında olmadığınız hatalı sayfalar size bildirilecek, bazen fiyatı yanlış listelenen ürünler, bazen sepete atıldığında ürün resminin ortadan kaybolduğu yazılacak, bazen üye profilinde şu şu bilgilerin de gizli kalması gerektiği bildirilecek. vs vs vs. Öngöremediğimiz bir sürü şey olacak. Bunları da üyelerimiz bize bedavadan bildirecekler. Böylece site gelişimini en üst düzeye yükseltmeye başlayacak. Verimli bir alışveriş sitesi haline gelecek. Böylece hem siz memnun olacaksınız hem de müşterileriniz bundan memnun olacaklar.

O Halde Kanunlar?

Kanunlar da aynı böyleler. Onları oluşturanlar da bir grup komisyon üyesi, milletvekili vs. yani yine her şeyi öngörmesi mümkün olmayan insan faktörü tarafından oluşturulurlar. İşte bu yüzden kanunlar da eksik kalmak mecburiyetindedir. Çünkü düzenledikleri şey insan yaşamıdır. Kanun yapıcılar bundan dolayı genel kanunlar koyarlar. Mesela anayasa gibi. Anayasalar genellikle kısa metinlerdir. Ama devletin işleyişini bu anayasaya uygun tüzükler, yönetmelikler şekillendirir. 

Bazen haberlerde duyarız, ortada ilginç ya da dolaylı bir suç vardır ama ceza yasasında bunun karşılığı yoktur. Öngörülmemiştir. Böyle durumlar için ceza verecek olan merciler benzer suçlarla ilgili kanun maddelerinden içtihat yaparak işlem uygularlar. Yani kısacası ölçer tartar, göz kararı bir çıkarım yapar. 

Peki sonra ne olur? Ortaya çıkmış olan bu ilginç suç için yasama mercii gerekli adımları atarak kanun maddesi içerisine o suçun özelliklerini de dahil ederek madde kapsamını genişletir. Böylece aynı web sitesindeki geri bildirimlerde olduğu gibi yasama organı da halktan geri bildirimi almış ve kanunu ona uygun hale getirmiştir.

Mesela buna sıcak bir örnek verilebilir. Hayvan Hakları Yasası yakın zamanda çıkacak gibi duruyor. Bu kanun sizce bugüne kadar neden çıkmamıştı? Çünkü meclistekiler hayvanların da yasayla düzenlenmiş hakları olabileceğini, halkın onlara geri bildirimde bulunduğu zamana kadar akıl edememiş ya da gereksiz görmüşlerdi.

Tamam da ne anlatıyorum ben?

Ben bugün sizlerle öngörülemezlikten aldığım hazzı ve bu hazzın sebebini paylaştım. Ben etkileşimli yani karşılıklı iletişime dayalı gelişimden mutluluk duyuyorum. Heyhat belki ilerleyen yıllarda yapay zeka gibi nesneler bu öngörülemezliği ortadan kaldırmaya çabalayacaktır. Ama işin içinde biz varız. İnsan var. Nasıl öngöreceksin her şeyi yapay zeka? Bu ülkede asansörde damacanayla mastürbasyon yapan su dağıtıcısı var. Şimdi bununla ilgili yasa tasarlayacak olan bir yapay zeka ne yapacak? Eğer damacanayla mastürbasyon yapıldığı bilgisi yapay zekaya aktarılırsa, muhtemelen düz mantık, evrendeki tüm nesnelerle ilgili olarak cinsel münasebeti düzenleyen yasa oluşturacaktır. Ama ya damacanadan haberi olmazsa? Evet doğru tahmin, bu konuda yasa yapmak yapay zekanın bile aklına gelmeyecektir :)

Lafı çok uzatmayayım. Gördüğünüz gibi üzerinde geyik yapması zevkli bir konuya benziyor. Karşılıklı muhabbeti daha geniş, daha komik olacaktır muhtemelen. Ama bilgisayar ekranına bakarak bu kadar muhabbet edebiliyorum. 

Umarım beğenmişsinizdir.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Esen kalın...